Ήταν η πιο "φορτισμένη" βραδιά που έχω ζήσει σε θεατρική παράσταση. Σάββατο στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου. Στη σκηνή αυτού του μαγικού χώρου οι ηθοποιοί του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας υποκλίνονται στο κοινό ενώ οι θεατές, Έλληνες και ξένοι, όρθιοι στις κερκίδες χειροκροτούν ασταμάτητα φωνάζοντας "μπράβο!" και δε λένε να αποχωρήσουν...
Η απόφαση για μετάβαση στην Επίδαυρο ήταν κάτι
παραπάνω από ξαφνική. Μετά από ένα μπάνιο στη θάλασσα ξεκίνησα μες το μεσημέρι
με το μαγιό από την Καλαμάτα, χωρίς να έχω κλείσει εισιτήριο και χωρίς να ξέρω
εάν, φτάνοντας τελευταία στιγμή στα ταμεία του Θεάτρου, θα έβρισκα. Ευτυχώς επικράτησε το συναίσθημα αντί της λογικής,
γιατί διαφορετικά θα είχα χάσει μια συγκινητική βραδιά.
Έργο ο "Προμηθέας Δεσμώτης". Σκηνοθέτης ο Σταύρος Τσακίρης, παλιός γνώριμος από τη θητεία του στη διεύθυνση του ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας, καλλιτεχνικός διευθυντής σήμερα στο ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, της πόλης που ο δήμαρχός της πιστεύει ότι "η τέχνη είναι αναγκαία όσο και το ψωμί" (λόγια του Σταύρου Τσακίρη για τον Κώστα Πελετίδη).
Για την τραγωδία του Αισχύλου θυμόμουν τα βασικά. Ο αθάνατος Προμηθέας κλέβει τη φωτιά από τους θεούς και την
προσφέρει στους ανθρώπους για να μπορέσουν να ζήσουν. Με εντολή του Δία, ο
Ήφαιστος, συνοδευόμενος από το Κράτος και τη Βία, οδηγεί τον Προμηθέα στον
Καύκασο όπου τον αλυσοδένει για να έρχεται ένας αετός και να του τρώει το
συκώτι, το οποίο θα ξαναμεγαλώνει κι έτσι το μαρτύριό του δε θα έχει τέλος.
Ο Σταύρος Τσακίρης είναι από τους πιο πολιτικοποιημένους και μελετημένους Έλληνες σκηνοθέτες, ιδίως στην αρχαία τραγωδία. Χωρίς όμως την αριστουργηματική μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη, η παράσταση δε θα ήταν αυτό που είδαμε. Μιλάμε για ποίηση από την αρχή ως το τέλος, ένα "διαμάντι" που θα έπρεπε να διδάσκεται σε όλα τα σχολεία. Αγοράζοντας το καλαίσθητο βιβλιαράκι με το μεταφρασμένο κείμενο από τις εκδόσεις "Νεφέλη" – μόλις 5 ευρώ – βγαίνοντας από το Θέατρο, σκεφτόμουν πότε θα μεγαλώσει η κόρη μου για να της το δώσω να το διαβάσει.
«Φοβερή ομίχλη
δακρύβρεχτη χύθηκε
στα
μάτια μου
βλέποντας το σώμα σου
να ξεραίνεται στην
πέτρα
μ’ αυτή την
ατσαλώδετη ατίμωση»
λέει κάπου ο Χορός στον Προμηθέα.
Και η φράση που περικλείει το νόημα όλου του έργου:
“…πρέπει να
δικαστεί απ’ τους θεούς, να μάθει να σκύβει στην εξουσία”.
Για το ρόλο του Προμηθέα ο σκηνοθέτης πρωτοτύπησε επιλέγοντας
μια γυναίκα, τη διάσημη βρετανίδα, ελληνικής καταγωγής, Κάθριν Χάντερ, θεωρώντας
ότι το φύλο αυτού που υπερασπίζεται τον άνθρωπο δεν έχει καμία σημασία. Είχα
διαβάσει ότι η παράσταση θα είχε υπέρτιτλους και υπέθεσα ότι η πρωταγωνίστρια
θα ερμήνευε το ρόλο της στα αγγλικά. Κι όμως όχι, μιλούσε άψογα ελληνικά, ούτε καν με ξενική
προφορά. Γύρω της ένας πολύ καλός θίασος από τον Νικήτα Τσακίρογλου, τον
Δημήτρη Πιατά, τον Γεράσιμο Γεννατά μέχρι την Πέγκυ Τρικαλιώτη στο ρόλο της
Ιούς, "αδυναμία" μου, την οποία βρήκα εξαιρετική για μία ακόμη φορά.
Μουσικές λαϊκές και σύγχρονες από τον Καύκασο, την
Ελλάδα, την Ανατολή φόρτισαν ακόμη περισσότερο την ατμόσφαιρα.
Το σκηνικό λιτό, φωτισμένο υπέροχα από τον Σάκη
Μπιρμπίλη. Ένας κόκκινος στύλος στον οποίο αλυσοδένεται ο Προμηθέας και στο
βάθος μια αμφιθεατρική κερκίδα του Κώστα Βαρώτσου - σιδηροκατασκευή με γυαλί - αν κατάλαβα
καλά βλέποντας από τις τελευταίες θέσεις του ψηλότερου διαζώματος όπου
καθόμουν. Μάλιστα, όταν έπεφτε πράσινο φως πάνω της, θύμιζε πολύ τον γνωστό γυάλινο «Δρομέα» του. Με μοντέρνες πινελιές - χωρίς υπερβολές όμως - και τα κοστούμια
του Γιάννη Μετζικώφ.
Και άφησα για το τέλος το πρόγραμμα της παράστασης. Συλλεκτικό! Ένα έντυπο – βιβλίο, ιδιαίτερα προσεγμένο με σχετικά για το έργο κείμενα του Γιαν Κοτ, του Κορνήλιου Καστοριάδη, του Αλμπέρ Καμύ, της Χάνα Άρεντ, του Χάινερ Μίλλερ, αλλά και ποίηση του Τ.Σ. Έλιοτ, του Ναζίμ Χικμέτ, του Κώστα Βάρναλη, κ.ά.
Στο ίδιο έντυπο ο Σταύρος Τσακίρης γράφει για τον "Προμηθέα": "Ένας ήρωας που
αφυπνίζει συνειδήσεις αντιστεκόμενος και επιμένοντας ξεσηκώνει τους πολλούς. Η
ιστορία του γίνεται ένα μυστικό που περνά από στόμα σε στόμα και περιμένει τη
στιγμή που θα γίνει κραυγή".
Ο "Προμηθέας" του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας έκλεισε το
πρόγραμμα του Φεστιβάλ Επιδαύρου, αλλά συνεχίζει την περιοδεία του. Αν τον
πετύχετε σε κάποιον από τους σταθμούς του, μην τον χάσετε!
Κείμενο - φωτογραφίες: Μαρία Νίκα