Κείμενο, φωτογραφίες: Μαρία Νίκα
“Τα
κληρονομικώς βεβαρημένα άτομα, όπως οι παρανοϊκοί, οι πνευματικώς
καθυστερημένοι, οι σχιζοφρενείς, οι επιληπτικοί, οι φορείς μεταλλαχθέντων
γονιδίων, οι αθεράπευτοι αλκοολικοί, οι προχωρημένοι τοξικομανείς και άλλοι, θα
πρέπει να υποβάλλονται σε στείρωση. Η φυσική επιλογή, η στείρωσις και η
ευθανασία είναι ορθές εφόσον συνδυάζουν σοβαρές νομικές εγγυήσεις, υπεύθυνο
ιατρικό έλεγχο και βιολογικώς ηθική βάση”...
Θέμα της
εκδήλωσης, η ηθική και κοινωνική διάσταση της ευγονικής, αυτής της επιστήμης
της βιολογίας που ελέγχει τη γενετική αξία ατόμων ή ομάδων με σκοπό τη βελτίωση
του ανθρώπινου είδους. Η παρουσίαση αφορούσε κυρίως την αρνητική ευγονική που
στοχεύει στη δημιουργία του τέλειου ανθρώπου -απορρίπτοντας τους
«προβληματικούς»- στην εθνική ομοιογένεια, στη φυλετική καθαρότητα, σε μια
κοινωνία όπου οι μη άριοι, οι ανίσχυροι, οι ασθενείς πρέπει να ριχτούν στον
«Καιάδα».
Μια τέτοια
κοινωνία δεν θα οδηγούσε στον «υπεράνθρωπο» αλλά στον «απάνθρωπο» σημείωσε,
επικαλούμενη τον Εντγκάρ Μορέν, η Ρούλα Γεωργοπούλου, διευθύντρια ερευνών
μοριακής ιολογίας στο Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ, η οποία έχει γράψει και το
επίμετρο στο βιβλίο του Γιώργου Κόκκινου. «Η συνείδηση» πρόσθεσε «θα έπρεπε να
είναι το μέλλον του ανθρώπου».
Στην αρχή των ευγονικών θεωριών και τον Κοινωνικό Δαρβινισμό, όπως υποστηρίχθηκε από τους Γκάλτον και Σπένσερ, αναφέρθηκε ο γιατρός-πνευμονολόγος Κώστας Ζαχαριάς. Σύμφωνα με αυτές τις θεωρίες, η πολιτεία δεν πρέπει να επεμβαίνει προστατεύοντας τους αδύνατους αλλά να αφήνει να επιβιώνουν οι ισχυρότεροι, οι πιο πλούσιοι και οι πιο υγιείς, που θα δημιουργήσουν μια «καθαρή» κοινωνία. Συνδέοντας το θέμα με το ναζισμό, θύμισε το πρόγραμμα στείρωσης πασχόντων από κληρονομικές ασθένειες και ευθανασίας εξαρτημένων και αλκοολικών στη Γερμανία.
Ακόμη πιο
πίσω, στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία, στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη και τις
απόψεις τους που συνδέονται με την ευγονική, πήγε ο χειρουργός-οδοντίατρος,
πρόεδρος του Κοινωνικού Ιατρείου Καλαμάτας Μιχάλης Μπορνόβας («κάποιοι είναι
από τη φύση τους δούλοι», «κάποιοι γεννήθηκαν για να άρχουν και κάποιοι για να
άρχονται»).
Με τον
καπιταλισμό συνέδεσε την ευγονική ο Δρ Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της
Σορβόννης, διδάσκων στο Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου
Αθηνών Διονύσιος Σκλήρης. Έκανε λόγο για τη λογική της «βελτιστοποίησης» που
επικρατεί στο καπιταλιστικό σύστημα και τη «μη ανοχή των λαθών». Μίλησε για τη
σχέση τεχνολογίας – εξουσίας, την εξαφάνιση της ζωικότητας των ζώων (intensive
animal farming) και της ανθρωπιάς από τους ανθρώπους ενώ επισήμανε ότι το θέμα
έχει να κάνει με μια συνεχή μάχη αξιών και εκδηλώσεις όπως η χθεσινή στην Καλαμάτα
προβληματίζουν. Όσο για τον άνθρωπο, είπε ότι βρίσκεται πιο κοντά σε αυτό που
συμβαίνει στα ζώα (εξαφάνιση της ζωικότητας λόγω της βιομηχανικής κτηνοτροφίας)
παρά στην τεχνητή νοημοσύνη.
Στην εκδήλωση
ακολούθησε ανάγνωση κειμένου για το θέμα, του ομότιμου καθηγητή του ΕΚΠΑ Μιχάλη
Κοπιδάκη και ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον κόσμο. Π.χ. Τι πρέπει να συμβαίνει σε
περιπτώσεις ανίχνευσης της Τριχρωμίας 21 - Σύνδρομο Down.
Και η απογοήτευση: Επιστρέφοντας στο σπίτι και ξεφυλλίζοντας το βιβλίο του Γιώργου Κόκκινου, την προσοχή μου τράβηξε το εξής απόσπασμα από το επίμετρο της Ρούλας Γεωργοπούλου:
«Στην παγίδα
της ευγονικής ιδεολογίας συναντάμε συχνά επιφανείς ανθρώπους, όπως λόγου χάριν
τη Βιρτζίνια Γουλφ, που ήταν μέλος της Βρετανικής Εταιρείας Ευγονικής και μετά
από μια “ατυχή” συνάντηση που είχε στον δρόμο με φτωχούς, έγραψε στο ημερολόγιό
της: “Συναντήσαμε και χρειάστηκε να προσπεράσουμε μια μακριά γραμμή ηλιθίων.
Ήταν φρικτό. Θα έπρεπε σίγουρα να εξολοθρευτούν”.